Rusya’dan Afganistan’ı bölme kararı

GeçtiÄŸimiz hafta Tacikistan'ın Hucand kentinde Åžangay BeÅŸlisi ülkelerinin savunma bakanları bir toplantı gerçekleÅŸtirdi. 

Katılımcı bakanlar Åžangay ülkelerinin bölgesel istikrarın korunması yönündeki önemini içeren konuÅŸmalar yaptı. 
Rusya savunma bakanı Sergey Shoigu yaptığı konuÅŸmada “ Uluslararası terörist ve radikal Ä°slami yapıların Afganistan'daki faaliyetlerine ÅŸahit olduÄŸumuz sürece Batı'nın bu ülkeye istikrar getirilebileceÄŸi yönündeki iyimserliÄŸini paylaÅŸmıyoruz” derken Åžangay BeÅŸlisi hakkında “Åžangay Ä°ÅŸbirliÄŸi Örgütü bize göre sadece Orta Asya'nın deÄŸil DoÄŸu'nun da en önemli yapılarından biri haline geliyor” açıklamasında bulundu.

Toplantıda ortaya konulan en önemli öneri, bölgesel ülkelerin Afganistan'ın kuzeyinde siyasal ağırlığı olan kiÅŸi ya da grupları güçlendirerek, ülkedeki istikrarsızlığın Orta Asya ve Rusya'ya sıçramasını engellemek oldu. 

Rusya'nın Nezavisimaya isimli gazetesinde askeri ve diplomatik kaynaklardan yararlanılarak yapılan habere göre; Rusya ve Åžangay'daki müttefikleri, uluslararası güçlerin Afganistan'dan çekilmesinin ardından, Sovyet sonrası kurulan ülkelerin sınırlarında bölgesel tampon yapılanmaların kurulmasına karar verdiÄŸi aktarıldı. 

Tacikistan'ın UzMetronom yayım organında yer alan bir analiz de Rus gazetesinin haberini onaylarken Afganistan'ın kuzeyinde ‘tampon devletçikler' kurma planına yer verdi. Analiz de planın detayları şöyle aktarılıyor; “Öncelikle Åžangay BeÅŸlisi, Afganistan'ın sorunlarını NATO ve ABD ile görüşme yoluna gidecek. Bu görüşmeler kapsamında Åžangay'a üye ülkelerin yetkisini kullanarak Afganistan'ın kuzeyinde bir tampon bölge kurulması ele alınacak”. 

Rus gazetesi Nezavisimaya aynı haberde Afganistan devlet baÅŸkanı yardımcısı RaÅŸid Dostum'un 2015 yılı başında Kazakistan ve Özbekistan'a ziyaretler gerçekleÅŸtirdiÄŸini ve bu ziyaretler sırasında ‘tampon devletçikler' planının görüşüldüğünü aktardı. 
Amerika'nın önde gelen düşünce kuruluşlarından Jamestown'da yayımlanan bir analizde Igor Rotar konuyu şu şekilde değerlendirdi:

1990'ların başında yapılana benzer bir ÅŸekilde, Özbek yetkililer Afganistan'ın Özbek yoÄŸunluklu bölgesinde bir tampon devlet kurulmasına sıcak bakacaktır. Afgan hükümetine yakın Özbek siyaset bilimci Rafik Seyfulin “Dostum Afganistan'daki en seküler siyasetçilerden biridir. Politikaları Orta Asya devlet yetkilileri için de uygundur. Hiç kimse sınırlarında Taliban'ı görmek istemez” demiÅŸtir.

Rusya DoÄŸu Çalışmaları Enstitüsü'nden Alexander Knyazev Jamestown'a konu hakkında “ABD askerlerinin çekilmesinin ardından Afganistan'ın etnik temele dayanan devletlere yarılması kuvvetle muhtemeldir. Dostum'un da Kazak ve Özbek yetkililerle, Afganistan'ın Özbek bölgesinde fiilen bağımsız bir devlet kurulması fikrini görüşmüş olması imkan dahilinde” açıklamasında bulundu.

Şu anda görüşme ve tartışma aşamasında olan Afganistan'ın etnik devletçiklere bölünmesi fikri Rusya'nın Suriye'de ateşlediği ve ileride genişletmeyi planladığı yayılmacılık siyasetinin bir göstergesi olarak karşımıza çıkmakta.

Aslı eurasianet.org'da yer alan makale Melahat Kemal tarafından Timetürk için çevrilmiÅŸtir.